Page 31 - ทฤษฎีอุตุนิยมวิทยา

27

ิ
9. การกระจายของอุณหภูม (Temperature distribution)
อุณหภูมิ ณ ที่ต่างๆ ย่อมมีค่าไม่เท่ากันทั้งในทางระดับ และในทางดิ่ง ซึ่งแยกพิจารณาได้ดังนี้
9.1 การกระจายของอุณหภูมิทางระดับที่พื้นโลก ขึ้นอยู่กับฤดูกาลเป็นปัจจัยหลักส่วนปัจจัยรองลงไปไดแก่
้
ทำเลที่ตั้งและส่วนประกอบของพื้นดิน-พื้นน้ำรวมทั้งสภาพภูมิประเทศ เช่นในฤดูร้อน บริเวณพื้นดิน จะอุ่นกว่าพื้นน้ำ

่
ที่อยู่ใกล้เคียง ณ เส้นรุ้งเดียวกัน ในฤดูหนาวบริเวณพื้นน้ำจะอุ่นกว่าพื้นดินที่อยู่ใกล้เคียง ณ เส้นรุ้งเดียวกันคา
อุณหภูมิทั้งสูงสุด และต่ำสุดประจำวันจะพบเหนือบริเวณที่เป็นพื้นดิน

9.2 การกระจายของอุณหภูมิทางดิ่งในบรรยากาศ ผู้ปฏิบัติงานในอากาศจะคำนึงถึงอุณหภูมิในบรรยากาศ
่
เพื่อนำมาประกอบการตัดสินใจเลือกความสูงของระดับบิน พิกัดน้ำหนักบรรทุกรวมทั้งผลกระทบอื่นๆ ที่จะมีตอ
เที่ยวบิน การกระจายของอุณหภูมิทางดิ่งมีลักษณะต่างๆ ดังนี้

9.2.1 อุณหภูมิลดลงตามระยะสูง (A temperature lapse) ในบรรยากาศชนโทรโพสเฟียร์ อุณหภูมิจะ
ั้
º
ลดลงตามระยะสูงที่เพิ่มขึ้น อัตราการลดอุณหภูมิตามระยะสูงที่ถือเป็นค่ามาตรฐาน (Standard lapse rate) มีค่า 2 C
(3.6 F) ต่อ 1,000 ฟุต (6-8 C/1 กม.) ค่านี้ใช้เป็นบรรทัดฐานในการปรับแต่งอุปกรณ์ต่างๆ และการจัดทำรายการ
º
º
ตรวจสอบระบบการทำงานตางๆ ของอากาศยาน
่
ู
9.2.2 อุณหภูมิกลับ (A temperature inversion) บ่อยครั้งที่มักจะมีชั้นอุณหภูมิเพิ่มตามระยะสง
เกิดขึ้นในบรรยากาศชั้นโทรโพสเฟียร์ เรียกว่าชั้นอุณหภูมิกลับ (Inversion layer) ชั้นอุณหภูมิกลับที่เกิดบ่อยที่สด
ุ
ได้แก่แบบที่เกิดเหนือผิวดินเพียงเล็กน้อย เกิดในคืนที่ท้องฟ้าโปร่ง และลมค่อนข้างสงบ พื้นดินคายความร้อนออก

อย่างรวดเร็วทำให้อากาศที่อยู่ติดกับผิวดินพลอยเย็นตัวไปด้วยจนถึงระยะประมาณ 200-300 ฟุต ผลนี้อาจเหลือเพียง

เล็กน้อยหรือหมดไป อากาศชั้นล่างสุดจึงมีอุณหภูมิต่ำกว่าอากาศชั้นที่อยู่ ถัดขึ้นไป
สภาพตามที่กล่าวนี้เรียกว่า Radiation inversion หรือ Ground inversion ซึ่งจะไม่ค่อยเกิดในคืนท ี่

เมฆมาก เพราะเป็นสภาพที่ไม่อำนวยให้เกิดการลดอุณหภูมิในเวลากลางคืน นอกจาก Radiation inversion แล้วยังมี
Inversion แบบอื่นๆ อีกดังนี้

Subsidence inversion เกิดเนื่องจากอากาศในระดับใดระดับหนึ่งจมตัวลงสู่เบื้องล่างซึ่งมักเกิดเป็น

บริเวณกว้าง ในขณะที่จมตัวลงก็จะมีอุณหภูมิสูงขึ้นด้วยกรรมวิธีอะเดียเบตค (Adiabatic warming) ชั้นของอากาศท ี่
ิ
ื้
จมตัวลงมานี้ (Layer of subsiding air) จึงมีอุณหภูมิสูงกว่าอากาศชั้นที่อยู่ถัดลงไป และจะเป็นชั้นที่มีความชน
น้อยมาก
Frontal inversion จะพบในบริเวณที่เกิดแนวปะทะอากาศ ทั้งในแนวปะทะอากาศเย็น และในแนว

ปะทะอากาศอุ่น เมื่อมวลอากาศเย็นเคลื่อนตัวเข้าไปใต้มวลอากาศอุ่น หรือเมื่อมวลอากาศอุ่นเคลื่อนตัวไปซ้อนทบบน
ั
มวลอากาศเย็นก็ตาม จะทำให้เกิดชั้นอุณหภูมิกลับเหนือบริเวณนั้นเสมอ และจะสังเกตได้ว่าในระดับของ Frontal
inversion นั้นความชื้นจะเพิ่มขึ้น