Page 19 - สภาพอากาศในอวกาศ
P. 19
18
core) เป็นสาเหตุทำให้ขั้วแม่เหล็กโลกมีการเคลื่อนที่อย่างช้า ๆ และไม่มีที่สิ้นสุดเป็นเวลานานนับปี ระหว่างที่
เกิดพายุแม่เหล็กโลกออโรราเกิดขึ้นเป็นวงรอบบริเวณขั้วโลกคล้ายกับมงกุฎเรียกว่า Auroral Oval ซึ่งมี
ขั้วแม่เหล็กเป็นศูนย์กลาง (รูปที่ 22) ซึ่งไม่ใช่ขั้วโลกในพิกัดทางภูมิศาสตร์ ด้วยเหตุนี้เองแสงเหนือจึงถูกตรวจ
พบในอลาสกาและแคนนาดามากกว่าที่จะพบในแถบสแกนดิเนเวียและไซบีเรียซึ่งจัดอยู่ในแนวละติจูดพิกัดภูมิศาสตร์
เดียวกัน หากพายุแม่เหล็กโลกมีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้นวงของออโรราจะมีความกว้างเพิ่มมากขึ้น แสงเหนือที่
เกิดขึ้นจะแผ่ลึกลงมาทางใต้ ระหว่างที่มีความรุนแรงมากเป็นพิเศษออโรราถูกตรวจพบว่าไกลลงมาทางใต้ได้
มากที่สุดถึงประเทศเม็กซิโกและคิวบา
โดยปกติการปั่นป่วนของลมสุริยะที่เกิดขึ้นในแต่ละครั้งสามารถคงอยู่ได้นานนับหลายชั่วโมง อย่างไรก็
ตามผลกระทบที่ตกค้างในสนามแม่เหล็กโลกยังคงอยู่อาจยาวนานได้นับหลายชั่วโมงถึงหลายวัน
รูปที่ 22 แสงโอโรรา (Auroral Ovals) หรือแสงเหนือ แสงใต้
3.6 แถบรังสีแวนแอลเลน (Van Allen Radiation Belts)
อนุภาคพลังงานสูงที่ถูกสนามแม่เหล็กโลกกักไว้จนกระทั่งเคลื่อนตัวลงไปไปปะทะกับบรรยากาศของโลก
และจบลงที่ปรากฏการณ์ออรานั้น นับว่าเป็นสัดส่วนเพียงเล็กน้อยเท่านั้นที่หลุดเข้าสู่บรรยากาศในแถบละติจูดสูง
ั
ส่วนที่เหลือจะถูกกักไว้เป็นเวลานานนับเดือนจนถึงปีก็อาจเป็นไปได้ อันที่จริงอนุภาคที่ถูกกกในสนามแม่เหล็ก
โลกเคลื่อนที่วนไปมาระหว่างเส้นแรงแม่เหล็กที่รวบเข้าหากัน (Converging Magnetic Field Lines) ใน
บริเวณแถบขั้วโลกก่อให้เกิดรูปทรงคล้ายโดนัทรอบโลกเรียกว่าแถบรังสีแวนแอลเลน (Van Allen Radiation
Belts) เรียกตามชื่อของผู้ค้นพบเป็นคนแรกและนำเสนอให้เห็นว่ามีการเกิดขึ้นจริง อนุภาคที่ถูกกักเหล่านีเป็น
้
อนุภาคพลังงานสูงมากจึงจัดเป็นอนุภาคที่แผ่รังสีได้ (Particle Radiation) ทั้งนี้เพราะว่าสามารถทะลุทะลวง
และมีปฏิกิริยากับวัสดุที่ใช้สร้างยานอวกาศหรือแม้แต่ร่างกายของมนุษย์ เช่นเดียวกับการกระทำของรังสี
เอ็กซเรย์และรังสีแกมมา
์
แถบรังสี (Radiation belts) จำแนกออกได้สองแถบ (รูปที่ 23) คือ แถบรังสีแวนแอลเลนชั้นนอก
(Outer Van Allen Radiation Belt) ประกอบไปด้วยสสารของลมสุริยะที่สนามแม่เหล็กโลกกักไว้บริเวณส่วน
หางของสนามแม่เหล็ก (Magnetotail) ความเข้มและรูปทรงของสนามแม่เหล็กในแถบรังสีชั้นนอกช่วยเสริม
