Page 22 - สภาพอากาศในอวกาศ

21

ื่
ส่งสัญญาณคลื่นวิทยุย่านความถี่สูงจะใช้ความถี่ที่แตกต่างกันระหว่างกลางวันและกลางคืนเพอให้เหมาะกับเงื่อนไขของ
ี
บรรยากาศไอโอโนสเฟยร์ โดยปกติการส่งสัญญาณในช่วงเวลากลางวันจะใช้ย่านความถี่สูงกว่าในเวลากลางคืน
เพื่อประสิทธิภาพในการรับสัญญาณที่ดี ระหว่างช่วงรุ่งอรุณและพลบค่ำมักจะก่อปัญหาให้กับผู้ใช้ว่าจะเลือกใช้ย่าน
ความถี่ใดระหว่างย่านความถี่ที่ใช้ในเวลากลางวันหรือย่านความถี่ที่ใช้ระหว่างเวลากลางคืน เพื่อที่จะได้รับ
ประสิทธิภาพสูงสุดในการรับจนกว่าจะเข้าสู่ช่วงกลางวันหรือกลางคืน แต่ในช่วงเวลาดังกล่าวจะต้องเลือกเพยง
ี
สัญญาณคลื่นวิทยุย่านความถี่ใดความถี่หนึ่งเท่านั้น กราฟในรูปที่ 25 แสดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงคลื่นวิทยุ

ย่านความถี่สูงที่ใช้งานได้ตลอดทั้งวันของจานรับสัญญาณเฉพาะแบบ โดยแสดงให้เห็นอยู่ในช่วงความถี่สูงสุดที่
สามารถใช้งานได้ (Maximum useable frequency : MUF) ช่วงความถี่ต่ำสุดที่สามารถมาใช้งานได้ (Lowest
useable frequency : LUF) และแสดงย่านความถี่ที่เหมาะสมในการส่งคลื่นสัญญาณวิทยุ (Frequency of
optimum transmission : FOT)

รูปที่ 25 กรอบของคลื่นย่านความถี่สูงในรอบวัน

การลุกจ้าของรังสีเอ็กซ์ (X-ray Flares) เมื่อดวงอาทิตย์ก่อให้เกิดการลุกจ้าของรังสีเอ็กซ์จะส่งผลทำ
ให้ชั้นไอโอโนสเฟียร์ในซีกโลกที่เป็นเวลากลางวันถูกรบกวน ชั้นไอโอโนสเฟียร์ที่อยู่ในระดับต่ำ (ชั้น D) ความสามารถ

ในการดูดซับสัญญาณคลื่นวิทยุย่านความถี่สูงเพิ่มมากขึ้น หากการลุกจ้าของรังสีเอ็กซ์มีกำลังอ่อนอาจทำให้
ชั้น D ดูดซับคลื่นสัญญาณคลื่นวิทยุย่านความถี่สูงได้เพยงบางส่วนโดยเฉพาะบริเวณแถบด้านล่างของคลื่นวิทยุ
ี
์
็
ความถี่สูง และถ้าหากรังสีเอกซมีกำลังปานกลางก็จะเพิ่มการดูดซับบริเวณแถบตอนกลางของคลื่นวิทยุความถี่
สูงและถ้ารังสีเอ็กซ์มีกำลังแรงก็จะดูดซับสัญญาณคลื่นวิทยุความถี่สูงได้ทั้งหมดและสามารถดูดซับแถบตอนล่าง
ของคลื่นวิทยุ VHF ได้อีกด้วย ปรากฏการณ์ดังกล่าวเรียกว่า การขาดหายของคลื่นสัญญาณวิทยุความถี่สูง
(HF Blackout or Shortwave fade) ซึ่งขึ้นอยู่กับความรุนแรงของรังสีเอ็กซ์และความยาวนานของรังสีเอ็กซ์
คลื่นวิทยุย่านความถี่สูงอาจถูกดูดซับเป็นเวลานับสิบนาทีถึงหลายชั่วโมง แต่ข้อพึงระลึกผลกระทบที่มีต่อการ
ี
ติดต่อสื่อสารด้วยคลื่นวิทยุย่านความถี่สูงเกิดขึ้นเฉพาะเวลากลางวันเท่านั้น โดยที่บรรยากาศชั้นไอโอโนสเฟยร์
ได้รับรังสีจากดวงอาทิตย์ รูปภาพที่ 26 แสดงให้เห็นการขยายพื้นที่ของผลกระทบของการลุกจ้าของรังสีเอกซ ์
็